De (geschiedenis van de) Helleganger familie

Homepage Onze alchemisten prentencollectie


Carel Clement Helleganger (1827-1901), koekbakker in de Utrechtsestraat Amsterdam


Op deze plek doe ik een poging om de (geschiedenis van de) Helleganger familie in kaart te brengen. Op dit moment is dit nog maar een kleine aanzet. Ik ben nog druk bezig gegevens te verzamelen.
Opmerkingen, correcties en aanvullingen (ik stel ze zeer op prijs) kunnen naar mij gemaild (len@dds.nl) worden.

Lennart Helsloot, kleinzoon van Barbara Catharina Maria Helleganger.


De Helleganger familie
Het Nederlandse geslacht Helleganger is vrij uitzonderlijk doordat zijn geschiedenis amper drie eeuwen bestrijkt. De naamsdragers Helleganger tellen in totaal niet meer dan 92 personen (daarentegen in de vrouwelijke lijn met andere familienamen honderden nakomelingen – zie de parenteel). In elke generatie leefden slechts een paar Hellegangers, waarvan vaak slechts een mannelijke naamdrager voor nageslacht zorgde. Uitsterving is niet ondenkbaar als men bedenkt dat er nu (2012) slechts 7 personen met de achternaam van dit geslacht in leven zijn. En ook nu is er, net als in de eerste generaties, nog maar één mannelijke naamdrager die de naam kan voortzetten:


Overigens spreekt de toch wat vreemde naam nog steeds tot de verbeelding, getuige de column van Jaap de Berg in Trouw op 22 februari 2012: "Heel wat Nederlanders moeten gebukt gaan onder de associaties die hun achternaam oproept. Je zult maar in de bijbelgordel wonen en Helleganger heten ...".


De stamvader
Als stamvader geldt Jürgen Christian Helgenger, geboren circa 1675. Hij liet samen met zijn vrouw Catharina Pyll op 17 juni 1707
in Osnabrück in Westfalen zijn zoon Caroll Philip Friederich (Carel) dopen. Verder is nog niks bekend over Jürgen. De naam Jürgen is overigens hetzelfde als Gregorius, de naam van zijn oudste kleinzoon. Catharina is in Den Haag aanwezig als doopgetuige bij de doop van kleinzoon Hendrik (Hendricus) op 23 april 1747. Is zij mee verhuisd naar Nederland?

2e generatie
Het zou kunnen dat Carel als zovele streekgenoten naar het westen toog als hannekemaaier of moffenpoep, die hier tijdelijk werk vonden en vaak als immigrant bleven en zich vermengden met de inheemse bevolking. De voornaam Carel of Carolus, die noch Duits noch Hollands is, werd in volgende generaties weer gebruikt. Opvallend is dat in andere latere voornamen geen Duitse invloed te bespeuren is.
Carel vestigde zich rond 1740 in Loosduinen als kleermaker met knechten in dienst.
Loosduinen ligt niet ver van ’s-Gravenhage, in het vruchtbare Westland. Het dorp is thans opgeslokt door de grote buurstad; er rest een oude dorpskern tussen de nieuwe wijken. In het jaar 1858 wordt het schilderachtige Loosduinen nog beschreven op een uur gaans van Den Haag, te midden van fraaie buitenplaatsen en lieflijke bosschages aan een druk bevaren gracht, met warmoezerijen en landbouwgronden. waarin de 2000 inwoners hun bestaan vinden.
Onbekend nog is of Carel wel op volwassen leeftijd naar Nederland kwam, of al als kind met het gezin van zijn vader. Dat laatste is niet onmogelijk aangezien we als doopgetuige bij een kind van hem
ene Anna Hendrina Helleganger tegenkomen. Deze Anna trouwde in 1737 in Den Haag, zij zou volgens de ondertrouwakte echter in Den Haag geboren zijn. Verder treffen we in de omgeving Den Haag ook aan Johannes Helleganger, geboren ca 1733, en kinderloos overleden in 1819 in Rijswijk. In 1734 tenslotte wordt ene Johanna Helleganger in Den Haag begraven. Er zijn dus meerdere Hellegangers van deze generatie in deze omgeving te vinden.
Carel trouwde in 1741 te Den Haag met Adriana Kouwenhoven afkomstig uit het naburige Wateringen.


Volgende generaties
3e generatie
Carel kreeg twaalf of dertien kinderen, waarvan drie de volwassen leeftijd haalden en trouwden:
Oudste zoon Christiaan (Gregorius Christianus) bleef in Den Haag wonen en trouwde drie keer. Hij kreeg uit deze drie huwelijken zeven kinderen waarvan drie de volwassen leeftijd haalde. In 1781 werd in Scheveningen zoon Cornelis geboren en later in Den Haag de dochters Dorothea in 1791 en Emerentiana in 1804.
De andere zoon Leendert (Leonardus) trouwde op Texel met de Maria Waejert afkomstig uit Zwartsluis en kreeg rond 1775 twee zonen (Hendrik en Joseph) op het eiland Texel. Van
Texel is hij in 1779 in stilte vertrokken, schulden achterlatend. Bij de doop van het eerste kind van zus Cornelia in 1779 te Den haag was hij getuige, wat doet vermoeden dat hij toen ook weer in Den Haag of omgeving woonde. In 1783 blijkt Leendert in Stadtlohn (Duitsland) te wonen, hij noemt zich dan koopman. Hij is op 14 augustus 1782 in Zutphen gearresteerd is en op 20 december 1782 weer vrijgesproken. Tijdens zijn detentie is zijn winkelvoorraad in Stadtlohn weggehaald.
Leendert
vertrok op 29-11-1792 als soldaat met het VOC schip IJsselmonde vanaf Goeree naar Batavia. Hij zou niet meer terugkomen, Leendert overleed op 30-06-1794 in het hospitaal in Batavia. Zijn vrouw Maria woont dan nog in Stadtlohn.
Dochter Cornelia bleef in Loosduinen, trouwde twee keer en kreeg zes kinderen.

4e generatie
Begin 19e eeuw verdween de familienaam uit de oude omgeving en werd Amsterdam een nieuwe bakermat voor uitbreiding van de familie. De in 1774 op Texel geboren Hendrik Helleganger is de enige mannelijke Helleganger met kinderen uit deze generatie. Hij trok naar Amsterdam alwaar hij pas op 37 jarig leeftijd trouwde met de tien jaar jongere Maria Berents afkomstig uit Maasticht en toch nog negen kinderen kreeg. Hij had een florerend schoenmakersbedrijf. Uitgezocht moet nog worden of dit bedrijf te danken is aan (de familie van) zijn vrouw of aan aan zijn eigen ondernemerstalent.
Cornelis Helleganger treffen we in 1813 te Wassenaar aan. Hij was toen 32 jaar, ongehuwd en boerenknecht. Bij de volkstelling aldaar te 1829 wordt hij vemeld als arbeider. Dorothea trouwt in Loosduinen en krijgt daar zes kinderen, Emerentiana trouwt in Den Haag en krijgt daar negen kinderen.

5e generatie en verder
Verdere uitbreiding van de familie was weer te danken aan een Carel Helleganger: Carel Clement, de jongste zoon van Hendrik,
met acht kinderen. Altijd hadden ze een ambachtelijk beroep (zie ook hieronder) of waren actief in de handel. De firma Schretlen en Helleganger (van zoon Henry) verkocht bakkerij-artikelen en er hebben diverse textielwinkels in Amsterdam bestaan van kleinkinderen van Carel Clement. Handelsgeest was er wel, maar niet altijd even succesvol. Er waren verder geen opvallende figuren of talenten onder. Zie ook enkele levensbeschrijvingen, en veel documenten en foto’s, in de parenteel.

Vier generaties koekebakker Helleganger in de Utrechtsestraat:

Uithangteken 'In d'olifant' van Chocolaterie Helleganger    Advertentie Algemeen Handelsblad 06-05-1850

Eind 19e eeuw waren er 2 bijna gelijkluidende bakkers Helleganger in Amsterdam: die van Carel Clement Helleganger (1827-1901) op de Utrechtsetraat hoek Kerkstraat (huidig nummer 82) onder de namen "In de Olifant", "In de oude Olifant" en "De Olifant" en die van zijn één na oudste zoon Johannes Jacobus Antonius (Jan) Helleganger (1856-1944) onder de naam "De Vergulde Olifant" op de Leidsestraat 89. Jan Helleganger verhuisde in 1908 naar Bussum en begon daar Magazijn "De Olifant": Koffie, thee, chocolade,etc. De oudste zoon van Carel Clement, Willem Christiaan Helleganger (1854-1914) nam de zaak aan de Utrechtsetraat 82 voor 1884 over. Diens zoon Willem Carel Hendrik Helleganger (1885-1949) nam de zaak voor 1910 over en verhuisde met de zaak in 1916 naar Utrechtestraat 42. Zijn zoon Petrus Willem Andries (Piet) Helleganger (1915-?) nam (na het overlijden van Willem Carel Hendrik in 1949?) vervolgens weer de zaak over, onder de naam "Chocolaterie P. Helleganger, In de oude Olifant". In 1983 verkocht Piet Helleganger de twee uithangborden van "In de Olifant" aan het Amsterdam Museum voor fl. 2.000,-. Hij was toen 68 en zal waarschijnlijk rond die tijd met zijn zaak gestopt zijn.

Carel Clement Helleganger nam op 4 mei 1850 de zaak over van F.J. Ootmar voorheen P. Preijer. Het Amsterdam Museum bezit de metalen naamplaat "C.C. Helleganger voorheen Preijer".
Reeds in 1767 zat er een koekebakker Wouter Riesebos op de "Utregtsestraat by de Kerkstraat". (bron: negen en twintigste jaarboek van het genootschap Amstelodamun 1932)
Gezien de datering van het uithangteken In d'olifant zou het best mogelijk zijn dat die al van Carel Clement Helleganger was.

Parenteel Helleganger

Nakomelingen van Carroll Philip Friederich Helleganger (*1707), tekst en afbeeldingen

Nakomelingen van Carroll Philip Friederich Helleganger (*1707), grafisch

Het ontstaan van de naam Helleganger
Nog niet bekend.


Naamsvarianten
Ik ben de volgende naamsvarianten tegengekomen: Helleginger, Helganger, Heleganger, Helligganger en Hilleganger.

Alle Hellgangers op een rijtje
Via onderstaande links kunnen alle mij bekende Hellegangers en hun familieleden met hun gegevens bekeken worden:

Personenlijst Helleganger


Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op .

Deze gegevens zijn ook te vinden op:
genealogieonline.nl
geneanet.org